Burżuazja (z
fr. bourgeoisie - mieszkańcy miast) - pierwotnie synonim
mieszczaństwa, następnie ogółu przedsiebiorców i osób zamożnych. Od końca XV wieku jest to określenie górnych, zamożnych warstw mieszczaństwa. Burżuazji przypisuje się swoisty styl życia: model rodziny, upodobania, hierarchię wartości, itp.
Zamożne mieszczaństwo było główną siłą społeczną wspierającą obalenie
przywilejów feudalnych, które dopowodowały do zrównania w prawach i podporządkowania polityki państwa (zwłaszcza podatkowej i zagranicznej) interesom burżuazji, czyli warstwy przedsiębiorów. We
Francji podczas
Wielkiej Rewolucji Francuskiej burżazja obaliła władzę opartego na
szlachcie dworu i utorzyła burżuazyjną republikę, w której obowiązywały równe prawa dla wszystkich obywateli. W
Wielkiej Brytanii i
Niemczech proces ten zachodził ewolucyjnie i burżuazja stopniowo wchłaniała dawną arystokrację, tworząc nową elitę. Ten proces przyspieszyło narastanie konfliktów między burżuazją, a poprzednio pozbawionym znaczenia plebsem, z którego formowała się klasa robotnicza.
W sensie nadanym przez
Karola Marksa to ukształtowana w okresie formowania sie
kapitalizmu klasa właścicieli podstawowych środków produkcji. Teoria klas
Karola Marksa ujawniła rolę burżuazji w społeczeństwie, a jednocześnie poddała w wątpliwość jej użyteczność w idealnym,
socjalistycznym społeczeństwie, w którym robotnicy sami będą zarządzać produkcją i korzystać z jej owoców. Marks opisał burżuazję jako klasę wyzyskującą. Wewnątrz tej klasy
marksiści rozróżniali nie zatrudniające pracy najemnej drobnomieszczaństwo, średnią i bogatą burżuazję. Burżuazja drobna (drobnomieszczańska) obejmuje właścicieli drobnych warsztatów, rzemieślników, kupców, wolne zawody, znaczną część
inteligencji. Częściowo do burżuazji marksiści zaliczali także posiadających oddzielne gospodarstwa chłopów, zwłaszcza bogatych (kułacy).