Bezokolicznik (łac. infinitivus) to forma czasownika, która wyraża czynność lub stan w sposób abstrakcyjny bez określania czasu, rodzaju, liczby i osoby. W zdaniu uzupełnia treść czasowników fazowych oraz konstrukcji modalnych.
W niektórych językach (np. w łacinie) bezokolicznik wyraża czas, w innych natomiast (np. w nowogreckim) nie istnieje.

Język polski

W języku polskim bezokolicznik wyraża aspekt czasownika - np. robić (a. niedokonany) a zrobić (a. dokonany). Bezokoliczniki w języku polskim kończą się na -ć lub -c. Część z nich można dodatkowo podzielić na grupy wg końcówek - bezokolicznik kończy się na

• -ić, -yć - gdy forma 3 os. liczby pojedynczej czasu przeszłego kończy się na -ił, -ył (np. tłumaczyć → tłumaczył),
• -eć - gdy forma 3 os. liczby pojedynczej czasu przeszłego kończy się na -ał, -arł (np. drzeć → darł),
• -ść - gdy temat czasownika kończy się na s, t lub d (np. nio's-ę → nieść; gniot-ę →gnieść),
• -źć - gdy temat czasownika kończy się na z (np. gryz'-ę → gryźć),
• -c - gdy temat czasownika kończy się na k lub g (np. wlok-ę → wlec).

Uwagi:

• we współczesnej polszczyźnie nie ma bezokoliczników kończących się na -dz. Pisownia taka (np. mogę, biegnę → *módz, biedz) występowała do roku 1918, w którym Polska Akademia Umiejętności wprowadziła końcówkę -c;
• historycznie - do XV wieku - w jęz. polskim występowała także końcówka -ci, np. mieci (dziś: mieć),
• niektóre polskie czasowniki nie posiadają formy bezokolicznika, np. powinien, powinna.

Materiał wydrukowany z portalu zgapa.pl dnia 2020-09-28 13:45:56