Bezokolicznik (łac.
infinitivus) to forma
czasownika, która wyraża czynność lub stan w sposób abstrakcyjny bez określania
czasu, rodzaju, liczby i osoby. W
zdaniu uzupełnia treść czasowników fazowych oraz konstrukcji modalnych.
W niektórych językach (np. w łacinie) bezokolicznik wyraża czas, w innych natomiast (np. w nowogreckim) nie istnieje.
W języku polskim bezokolicznik wyraża
aspekt czasownika - np.
robić (a. niedokonany) a
zrobić (a. dokonany).
Bezokoliczniki w języku polskim kończą się na
-ć lub
-c. Część z nich można dodatkowo podzielić na grupy wg końcówek - bezokolicznik kończy się na
- -ić, -yć - gdy forma 3 os. liczby pojedynczej czasu przeszłego kończy się na -ił, -ył (np. tłumaczyć → tłumaczył),
- -eć - gdy forma 3 os. liczby pojedynczej czasu przeszłego kończy się na -ał, -arł (np. drzeć → darł),
- -ść - gdy temat czasownika kończy się na s, t lub d (np. nio's-ę → nieść; gniot-ę →gnieść),
- -źć - gdy temat czasownika kończy się na z (np. gryz'-ę → gryźć),
- -c - gdy temat czasownika kończy się na k lub g (np. wlok-ę → wlec).
Uwagi:
- we współczesnej polszczyźnie nie ma bezokoliczników kończących się na -dz. Pisownia taka (np. mogę, biegnę → *
módz, biedz) występowała do roku 1918, w którym Polska Akademia Umiejętności wprowadziła końcówkę -c;
- historycznie - do XV wieku - w jęz. polskim występowała także końcówka -ci, np. mieci (dziś: mieć),
- niektóre polskie czasowniki nie posiadają formy bezokolicznika, np. powinien, powinna.