Historia
Ormianie swoje pochodzenie wywodzą od Hajka, prawnuka Noego (syn Togarma, syna Gomera, syna Jafeta) którego arka osiadła na górze Ararat (leżącej w dzisiejszej Turcji). Nazwa Armenia ma pochodzić od imienia ormiańskiego przywódcy Arama. W rzeczywistości Ormianie przywędrowali na teren Armenii już w czasach historycznych, z północy, przez Kaukaz albo przez Bałkany i Anatolię, po czym zasiedlili południowy Kaukaz i całą wschodnią połowę Azji Mniejszej. Armenia właściwa obejmuje nie tylko dzisiejszą Republikę Armenii, lecz również tereny dzisiejszej wschodniej Turcji Wyżynę Armeńską) po górny Eufrat i wschodni kraniec gór Taurus, północną Mezopotamię (między jeziorami Urmia i Wan) oraz zachodni Azerbejdżan (ściślej - jego część leżącą w dzisiejszym Iranie).Między XI a VII w. p.n.e. Ormianie tworzyli potężne królestwo Urartu, które zostało rozbite przez Scytów. W roku 782 p.n.e. wzniesione zostało miasto Erewan, obecna stolica Armenii. W VI w. p.n.e. Armenię zajęli Persowie, a w 331 p.n.e. Aleksander Wielki. Armenia pozostawała pod władzą państw diadochów aż do 190 p.n.e. W I w. p.n.e. za panowania króla Tigranesa II Armenia stała się najpotężniejszym państwem Azji Mniejszej, sięgającym od Morza Kaspijskiego do Śródziemnego i od Mezopotamii po Kaukaz. Po śmierci Tigranesa III Armenia utraciła mocarstwowy status, odgrywała jednak istotną rolę w rywalizacji między Rzymem a Persją.
Dzięki działalności św. Grzegorza Oświeciciela w 301 (12 lat przed tym, gdy Konstantyn I Wielki zniósł prześladowania chrześcijan w Rzymie) Armenia jako pierwsze państwo na świecie ustanowiła chrześcijaństwo religią państwową. W 406 stworzony został alfabet ormiański, co przyczyniło się do bujnego rozwoju kultury. Po upadku królestwa armeńskiego w 428 zachodnia część Armenii znalazła się pod panowaniem Bizancjum, a wschodnia - Persji. Perski ucisk narodowy i religijny doprowadził do wybuchu w 451 powstania w obronie wiary i narodowości, które choć militarnie zakończyło się klęską, stłumione przez znacznie liczniejszych Persów, to jednak zmusiło ich do nadania Armenii szerokiej autonomii.
Z powodu wojny z Persami kościół ormiański nie mógł uczestniczyć w soborze chalcedońskim w 451. Wskutek przekłamań i różnic językowych a także machinacji politycznych Bizancjum Ormianie odrzucili w 554 na synodzie w Dwinie postanowienia tego soboru potępiające monofizytyzm, tym samym odłączając się od Kościoła Powszechnego. W VII w. Armenia została podbita przez Arabów i pozostawała pod ich panowaniem aż do 884. Od 885 do 1045 istniało kolejne niepodległe armeńskie królestwo Ani, podbite przez Bizancjum. W 1071 Armenia została podbita przez Turków. W Cylicji na wybrzeżu Morza Śródziemnego powstało wówczas w 1080 stworzone przez uchodźców Królestwo Małej Armenii, sprzymierzone z krzyżowcami aż do czasu swego upadku w 1375. Aż do XIX w. praktycznie cała Armenia znalazła się pod panowaniem muzułmańskich Turków osmańskich, jednak Ormianie zdołali zachować swą religijną i narodową tożsamość, zaś ormiańscy uchodźcy wnieśli istotny wkład do kultury europejskiej. Ormianie systematycznie emigrowali z terenów zajętych przez Turków i Persów, w wyniku czego przeważająca większość Ormian mieszka dziś poza właściwą Armenią - w diasporze rozsianej po całym świecie.
W kolejnych wojnach w latach 1813 i 1828 Imperium Rosyjskie zdobyło na Imperium Osmańskim i Persji wschodnią Armenię, co znacznie poprawiło sytuację Ormian. W latach 1895 i 1915 władze tureckie przeprowadziły na ziemiach zachodniej Armenii dwie fale czystek etnicznych (ludobójstwa) znane dziś pod nazwą Rzezi Ormian. W ich toku wymordowano 1-2,6 mln Ormian. Po rewolucji październikowej w Rosji na Armenię z zachodu i wschodu napadli Turcy. Po ich przegranej w I wojnie światowej bolszewicy wcielili Armenię do Związku Radzieckiego, a ormiańska elita padła ofiarą stalinowskich czystek. Po II wojnie światowej nastąpił wzrost gospodarczy i Armenia stałą się najbogatszą spośród republik ZSRR. Za rządów Gorbaczowa odżył spór z Azerbejdżańską SRR o Górski Karabach ("Arcach") - zamieszkany głównie przez Ormian obwód autonomiczny leżący na terenie Azerbejdżanu. Wskutek tego Turcja i Azerbejdżan nałożyły na Armenię blokadę gospodarczą. Sytuację gospodarczą dodatkowo pogorszyło w 1988 silne trzęsienie ziemi, które zniszczyło miasto Giumri oraz zmusiło władze do zamknięcia elektrowni atomowej Mecamor. W lipcu 1990 Armenia ogłosiła swą niepodległość, potwierdzoną w referendum 21 września 1991. Wkrótce potem zmuszona była stoczyć wojnę z Azerbejdżanem w obronie ormiańskiej ludności Górskiego Karabachu, tymczasowo zakończoną korzystnym dla niej zawieszeniem ognia w 1994. Górski Karabach i otaczające go tereny Azerbejdżanu pozostają pod władzą Ormian, na razie jako odrębne państwo, choć silne są tendencje zjednoczeniowe. Sytuacja polityczna regionu dalej pozostaje nieuregulowana.
Gospodarka
Sytuacja gospodarcza Armenii stopniowo ulega poprawie, jest jednak nadal zła jak na standardy europejskie. Armenia pozostaje pod wpływem blokady gospodarczej ze strony Turcji i Azerbejdżanu, jedyną otwartą granicą pozostaje granica z Gruzją. W 1994 rząd przy wsparciu MFW rozpoczął ambitny program liberalizacji gospodarki, który od 1995 przyniósł wzrost gospodarczy i członkostwo w WTO. Armenia zdołała sprywatyzować większość małych i średnich przedsiębiorstw, ograniczyć inflację i ustabilizować walutę. Brak energii elektrycznej i paliw został rozwiązany poprzez ponowne uruchomienie elektrowni atomowej w Mecamor, co pozwoliło krajowi zostać eksporterem energii elektrycznej, ale powoduje naciski ze strony Unii Europejskiej. Rolnictwo jest niedoinwestowane, oparte na przestarzałych technologiach, wskutek czego kraj nie jest samowystarczalny żywnościowo. Gospodarka Armenii nadal pozostaje blisko związana z Rosją. Pomoc dla kraju płynie głównie z diaspory.Geografia
Armenia nie ma dostępu do morza, średnia wysokość wynosi 1379 m n.p.m.. Najwyższy szczyt, góra Aragac 70 km na północ od Erewania, ma 4090 m. Około 5% powierzchni kraju zajmuje jezioro Sewan. Klimat kontynentalny, roślinność stepowa, subalpejska i alpejska.Ludność
Około 3 mln mieszkańców, 96% Ormian, 2% Rosjan, poza tym Grecy, Asyryjczycy , Ukraińcy, Kurdowie. 94% deklaruje przynależność do Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego. W wyniku wojny opuściło Armenię około 200 tys. Azerów, przybyło zaś 260 tys. ormiańskich uchodźców z Azerbejdżanu. Z powodów historycznych większość Ormian mieszka poza granicami kraju, na Bliskim Wschodzie, w Rosji, Europie Zachodniej i Ameryce, zaś z powodu złej sytuacji gospodarczej nadal trwa silna emigracja w latach 1991-2001 wyjechało z Armenii ok. 800 tys. Ormian.Podział administracyjny
Kraj podzielony jest na 10 prowincji (marzer, orm. մարզեր, l.poj. - marz, orm. մարզ) i jedno miasto wydzielone:
| Data | Polska nazwa |
| 1 stycznia | Nowy Rok |
| 6 stycznia | Boże Narodzenie |
| 28 stycznia | Dzień wojska |
| 7 kwietnia | Dzień Macierzyństwa i Piękności |
| zgodnie z kalendarzem juliańskim | Wielkanoc |
| 24 kwietnia | Dzień Pamięci Zagłady (Rzezi Ormian) |
| 9 maja | Dzień zwycięstwa |
| 28 maja | Dzień Pierwszej Republiki |
| 5 lipca | Dzień Konstytucji |
| 21 września | Święto Referendum |
| 7 grudnia | Dzień Pamięci Trzęsienia Ziemi (w Giumri) |
Linki zewnętrzne
- Wszystko o Armenii. - zdjęcia Erewania i Araratu, informacje typu encyklopedycznego
- Mapy Armenii w skali 1:100 000
- Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne i inne w domenie armenia.pl
- Alfabet Ormiański, Nauka języka ormiańskiego, opowiadania, wierszyki,...