Ameryka Południowa –
kontynent leżący na półkuli zachodniej. Od wschodu graniczy z
Oceanem Atlantyckim, a od zachodu z
Oceanem Spokojnym. Powierzchnia Ameryki Południowej wynosi 17,8 mln km
2. Przez Europejczyków, obie Ameryki są też nazywane
Nowym Światem
Krótka historia
Ameryka Południowa była obszarem bardzo burzliwym. Po II wojnie światowej był to teren ostrych konfliktów społeczno-politycznych. Ameryka Południowa była obszarem rządzonym przez różne siły wojskowe, które blokowały rozwój. Liczne były też obawy przed wpływami ze strony
Związku Radzieckiego. Trudne warunki życia i pracy były przyczyną obalenia dyktatur rządzących krajami Ameryki. W latach 50. XX w. doszło do licznych walk i wystąpień co w efekcie końcowym spowodowało upadek większości rządów dyktatorskich. Na początku lat 60. obecnego wieku
dyktatura utrzymywała się tylko w kilku państwach (
Dominikana,
Nikaragua,
Paragwaj). Lata 70. przyniosły większe otwarcie krajów Ameryki Południowej na świat, szukanie nowych kontaktów, partnerów itp.
Bogactwa naturalne
Główne złoża: rudy żelaza,
cynk i
ołów,
cyna,
mangan,
antymon,
boksyty,
uran,
siarka,
ropa naftowa, diamenty.
Klimat
W Ameryce Południowej występują wszystkie strefy klimatyczne, począwszy od klimatu równikowego na północy kontynentu, poprzez zwrotnikowy, podzwrotnikowy, umiarkowany do subpolarnego na południu kontynentu. Pod względem opadów w Ameryce Południowej są tereny o obfitych opadach (
Nizina Amazonki), ale również pustynne (w
Andach).
System wodny
Ok. 85% powierzchni Ameryki Południowej należy do zlewiska
Oceanu Atlantyckiego. Największymi rzekami są:
Amazonka,
Parana, Săo Francisco,
Orinoko. Wśród niewielkiej liczby
jezior wymienić należy: Maracaibo, Patos,
Titicaca.
Warunki naturalne
Kontynent mało rozczłonkowany, półwyspy i wyspy stanowią niewielką część całej powierzchni kontynentu, największe
półwyspy: Brunswick, Taitao. Główne
wyspy:
Ziemia Ognista, Riesco, Santa Inés. Ameryka Południowa jest kontynentem o przewadze terenów
nizinnych, średnia wysokość 655 m n.p.m. Na zachodzie kontynentu biegną góry
Andy, będące przedłużeniem
Kordylierów z
Ameryki Północnej. Najwyższym szczytem jest
Aconcagua w
Argentynie (6959 m n.p.m.), a najniżej położonym terenem jest obszar Salinas Grandes (40 m p.p.m.) na półwyspie Valdes.
Największe
wyżyny Ameryki Południowej to:
Wyżyna Gujańska,
Wyżyna Brazylijska,
Wyżyna Patagońska, niziny to:
Nizina Orinoko,
Nizina Amazonki, Nizina Boliwijska,
Nizina La Platy.
Ludność
Ameryka Południowa ma 314 mln mieszkańców (1994), co stanowi prawie 5,6% ludności całej kuli ziemskiej, średnia gęstość zaludnienia wynosi ok. 18 mieszkańców na 1 km², ale brak jest równomiernego rozmieszczenia na
kontynencie, choć nie tak bardzo jak w przypadku
Ameryki Północnej. Najbardziej zaludnione tereny to:
Ekwador - 40 osób/km² (1994) i
Kolumbia - 30 osób/km² (1994), a najmniej zaludnione tereny to obszar
Surinamu - 3 osoby/km² (1994) i
Gujany - 4 osoby/km² (1994).
Podział administracyjny: 33 państwa niepodległe i 14 terytoriów kolonialnych i zależnych. Największe miasta:
Sao Paulo - ponad 25 mln. mieszkańców (2001),
Rio de Janeiro - ok. 15 mln. mieszkańców (2000),
Buenos Aires - ponad 14 mln. mieszkańców (2001).
Języki
Ameryka Południowa jest kontynentem wielojęzykowym. Podstawowymi językami są :
język portugalski , którym posługuje się 183 milionów mieszkańców Brazylii (dane z 2004 roku) i
język hiszpański, którym posługuje się około 170 milionów mieszkańców kontynentu. Można się spotkać także z takimi językami jak:
holenderskim,
angielskim,
francuskim (języki europejskie). Języki dominują na terenach dawnych
kolonii w zależności od tego do jakiego
państwa należały.
Flora Ameryki Południowej
Biomy lądowe w
Ameryce Północnej i Południowej Ze względu na dość duże obszary nie naruszone przez człowieka w Ameryce Południowej można spotkać liczne gatunki
flory. W dorzeczu
Amazonki występuje typowa
dżungla. Można jednak spotkać również obszary o odmiennej
roślinności: na Wyżynie Brazylijskiej - lasy monsunowe,
półpustynie w
Peru i
Boliwii. Najczęściej spotykane rośliny użytkowe to:
ziemniak,
tytoń,
kakaowiec,
ananas.
Fauna Ameryki Południowej
Świat zwierzęcy w Ameryce Południowej jest bogaty pod względem liczby i różnorodności gatunków; najbardziej typowe to:
mrówkojad, tapir, małpy czepiaki i kapucynki, świnki morskie,
nutrie,
szynszyle,
lamy, papugi,
kolibry,
kondory, boa dusiciele oraz
anakondy,
kajmany,
piranie.
Linki warte odwiedzenia