Łemkowie to górale karpaccy pochodzenia ruskiego i wołoskiego zamieszkujący po polskiej stronie Karpat - od Wysokiego Działu na terenie Bieszczadów, aż po tzw. Ruś Szlachtowską na pograniczu Małych Pienin i Beskidu Sądeckiego, natomiast po stronie słowackiej - pas Beskidów, praktycznie aż do Tatr.
Najprawdopodobniejszą teorią powstania tej grupy etnicznej, posiadającej własny język, własną kulturę i obyczaje, jest teoria tzw. migracji wołoskich. Zakłada ona, iż począwszy od XII wieku wzdłuż głównego grzbietu Karpat, z terenów dzisiejszej Rumunii rozpoczęła się wędrówka pasterzy wołoskich. Ludność ta mieszała się po drodze z ludami ruskimi zamieszkującymi tereny dzisiejszej Ukrainy przejmując i adaptując ich religię i kulturę. Na terytorium dzisiejszej Polski migracje te dotarły na przełomie XIII i XIV wieku. W swojej wędrówce na zachód pasterze ci doszli aż do terenów Beskidu Śląskiego. Jednak im dalej wkraczali oni na terytoria polskie, tym większy wpływ miały na nich obyczaje i wpływy ludności zamieszkującej te tereny. Grupy, które dotarły najdalej na zachód nie zdołały zachować odrębności etnicznej i kulturowej. Między wiekami XV i XVII, gdy migracje ostatecznie ustały, zaczęły zmieniać się obyczaje ludów napływających. Ostatecznie z pasterzy-wędrowców przekształcili się w osiadłych rolników. W końcu XVI wieku istnieje już większość wsi, które widać na XX-wiecznych mapach.
W gwarach łemkowskich, które są podobne do języka ukraińskiego, można znaleźć wiele słów pochodzenia wołoskiego, które do dziś występują w języku rumuńskim, ale też widać bardzo wiele wpływów polskich, słowackich, a nawet węgierskich. Kontrowersyjną kwestią jest, czy gwary łemkowskie stanowią odrębny język, peryferyjne gwary języka ukraińskiego, czy też zachodnią odmianę języka rusińskiego.
Ludy osiadłe na Łemkowszczyźnie pierwotnie były prawosławne. Unia brzeska w 1596 roku zakładająca powstanie Kościoła katolickiego obrządku wschodniego (zwanego potocznie unickim, lub później greckokatolickim) tworzyła podstawy do zmiany tego stanu rzeczy. Jednak dopiero unia użhorodzka w 1646 r. spowodowała, że większość mieszkańców tych terenów uznała zwierzchnictwo papieża. Tak było aż do roku 1926, kiedy to większość Łemków w czasie tzw. schizmy tylawskiej przeszła na prawosławie. Związane to było z docierającą na te tereny orientacją wszechruską.
Sami Łemkowie nazywali siebie Rusnakami. Nazwa "Łemko" pojawiła się w początkach XIX wieku i pochodzi od charakterystycznego dla ich języka słowa "łem" (tylko, ale), prawdopodobnie przejętego z języka słowackiego. Pierwotnie używali jej tylko ich sąsiedzi - Bojkowie, lecz wkrótce nazwa ta się przyjęła.
Jeszcze w czasie II wojny światowej rozpoczęły się, początkowo dobrowolne, przesiedlenia Łemków na wschód. Z czasem przesiedlenia ta nabierały charakteru coraz bardziej intensywnego i wymuszanego. Dopiero jednak akcja "Wisła" w 1947 roku spowodowała wysiedlenie praktycznie całej ludności łemkowskiej z terenów Polski na tzw. Ziemie Odzyskane. W wyniku tego procesu rodziny łemkowskie pozostające w Polsce często ulegały wynarodowieniu - polonizacji lub (paradoksalnie) ukrainizacji. Mimo wielu utrudnień, starsze pokolenie starało się podtrzymywać rodzimą kulturę i język. Stało się to łatwiejsze po kolejnych "odwilżach", kiedy Łemkowie począwszy od 1956 roku mogli starać się o pozwolenie powrotu na swe rdzenne tereny - pod warunkiem jednak, że ich ziemie i domy nie były zajęte przez Polaków, którymi zasiedlono tereny Łemkowszczyzny.
Więcej informacji na temat historii i kultury Łemków można znaleźć na stronie: http://www.lemko.org.